لزوم ایمان و تولّى، نسبت به مقدّسات!
انسان با پیروى از هوس ها و ارتكاب گناه، از مدار حقّ خارج شده و به سوى كفر تمایل پیدا مىكند. قرآن مىفرماید: سرانجام كسانى كه مرتكب گناه مىشوند اگر توبه و جبران نكنند تكذیب و كفر است.
ایمان و تولّى، نسبت به همهى مقدّسات لازم است
مَنْ كانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جِبْرِیلَ وَ مِیكالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكافِرِینَ (بقره 98)
هر كه دشمن خدا و فرشتگان و پیامبران او و جبرئیل و میكائیل باشد (كافر است و بداند كه) خداوند دشمن كافران است.
" جبریل" و" میكال"
نام " جبریل" سه بار، و نام" میكال" یك بار در قرآن مجید، در همین مورد آمده است. (نام" جبریل" دو بار در آیات 97 و 98 سوره بقره، و یك بار در سوره تحریم آیه 4 ذكر شده) و از همین آیات استفاده مىشود كه هر دو از فرشتگان بزرگ و مقرب خدایند (در تلفظات معمولى مسلمین جبرئیل و میكائیل هر دو با همزه و یاء تلفظ مىشود، ولى در متن قرآن تنها به صورت جبریل و میكال آمده است)
جمعى عقیده دارند كه" جبریل" لفظى است عبرانى و اصل آن" جبرئیل" به معنى" مرد خدا" یا" قوت خدا" است (" جبر" به معنى" قوت یا مرد" و" ئیل" به معنى" خدا" است).
به موجب آیات 97 و 98 سوره مباركه بقره جبرئیل پیك وحى خدا بر پیامبر (صلی الله علیه و آله)، و نازل كننده قرآن بر قلب پاك او بوده است، در حالى كه در سوره نحل آیه 102 واسطه وحى" روح القدس" معرفى شده و در سوره" شعراء آیه 191" مىخوانیم قرآن را روح الامین براى آن حضرت آورده، ولى همانگونه كه مفسران تصریح كردهاند: منظور از روح القدس و روح الامین همان جبرئیل است.
نام " جبریل" سه بار، و نام" میكال" یك بار در قرآن مجید، در همین مورد آمده است. (نام" جبریل" دو بار در آیات 97 و 98 سوره بقره، و یك بار در سوره تحریم آیه 4 ذكر شده) و از همین آیات استفاده مىشود كه هر دو از فرشتگان بزرگ و مقرب خدایند
ضمنا احادیثى در دست داریم كه به موجب آنها جبرئیل به صورت هاى گوناگون بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل مىشد و در مدینه جبرئیل غالباً به صورت دحیه كلبى كه مردى بسیار زیبا بود بر آن حضرت نمایان مىگشت.
از سوره نجم استفاده مىشود كه پیامبر (صلی الله علیه و آله) جبرئیل را دو بار (به صورت اصلیش) مشاهده كرد. (اعلام قرآن صفحه 277)
در كتب اسلامى معمولا چهار فرشته مقرب خدا را جبرئیل و میكائیل و اسرافیل و عزرائیل شمردهاند كه از میان اینها جبرئیل از همه برتر است.
در منابع یهود نیز سخن از جبریل و میكال آمده است، از جمله در كتاب دانیال جبرئیل به عنوان مغلوب كننده رئیس شیاطین و میكائیل به عنوان حامى قوم اسرائیل معرفى شده است. (اعلام قرآن صفحه 629)
بعضى از محققان مىگویند در منابع یهود چیزى كه دلالت بر خصومت جبریل با آنها داشته باشد دیده نشده، و این خود مۆید آن است كه اظهار عداوت یهودیان معاصر پیامبر(صلی الله علیه و آله) نسبت به جبریل یك بهانه بیش نبوده، تا به وسیله آن از پذیرش اسلام سر باز زنند، چرا كه در منابع مذهبى خودشان ریشهاى نداشته است.
پیامهای آیه:
1ـ ایمان و تولّى، نسبت به همهى مقدّسات لازم است. «لِلَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ رُسُلِهِ»
2ـ دشمنى با انبیا و اولیا، كفر و دشمنى با خداوند است. «فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكافِرِینَ»
3ـ همه فرشتگان، در یك مرتبه و سطح نیستند. «مَلائِكَتِهِ» ، «جِبْرِیلَ وَ مِیكالَ» (نام دو فرشتهى مخصوص جبرئیل و میكائیل را برده است.)
در سوره نحل آیه 102 واسطه وحى" روح القدس" معرفى شده و در سوره" شعراء آیه 191" مىخوانیم قرآن را روح الامین براى آن حضرت آورده، ولى همانگونه كه مفسران تصریح كردهاند: منظور از روح القدس و روح الامین همان جبرئیل است
فسق و گناه زمینهى كفر
وَ لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَیْكَ آیاتٍ بَیِّناتٍ وَ ما یَكْفُرُ بِها إِلاَّ الْفاسِقُونَ (بقره 99)
همانا آیات (و نشانههاى) روشنى به سوى تو فرستادیم و جز فاسقان كسى به آنها كفر نمىورزد.
انسان با پیروى از هوس ها و ارتكاب گناه، از مدار حقّ خارج شده و به سوى كفر تمایل پیدا مىكند. قرآن مىفرماید: سرانجام كسانى كه مرتكب گناه مىشوند اگر توبه و جبران نكنند تكذیب و كفر است. («ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذِینَ أَساۆُا السُّواى أَنْ كَذَّبُوا بِآیاتِ اللَّهِ») روم، 10)
ابن صوریا (یكى از علماى یهود كه با جمعى از یهودیان فدك، نزد پیامبر آمده و سۆالاتى مطرح كرده بود و داستانش در دو آیه قبل آمده) بعد از آنكه پیامبر سۆالات او را پاسخ داد، بهانهاى نداشت جز اینكه بگوید: چون جبرئیل بر تو وحى مىآورد نه میكائیل، ما به تو ایمان نمىآوریم. ولى از آنجا كه جوابش با آیه قبل داده شد، براى اغفال عوام یهود گفت: او دلیل روشنى به ما ارائه نكرد. آیه نازل شد كه مبادا بهانهجویى علمایى همچون ابن صوریا تو را ناراحت كند، مردم بدانند كه بنى اسرائیل بهانه مىگیرند وگرنه ما آیات و دلایل روشن و محكمى فرستادهایم تا كسى در نبوّت تو تردیدى نداشته باشد وبا این دلایل، تنها كسانى كفر مىورزند كه فاسق باشند و به خاطر هوسها و گناهان زیاد، از مدار حقّ بیرون رفته باشند.
پیامهای آیه:
1ـ در برابر تضعیف ناحقّ، باید تقویت بجا صورت بگیرد. چون علماى یهود، پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) را به ناحقّ تضعیف كرده و گفتند دلیل روشنى ندارد، خداوند آن حضرت را تقویت فرمود. «أَنْزَلْنا إِلَیْكَ آیاتٍ بَیِّناتٍ»
2ـ فسق و گناه زمینهى كفر است. «ما یَكْفُرُ بِها إِلَّا الْفاسِقُونَ»
آمنه اسفندیاری
بخش قرآن تبیان
منابع:
1- اعلام قرآن صفحه 629
2- تفسیر نور ج 1
3- تفسیر نمونه ج1